Бүгүн, ахсынньы 7 күнүгэр биир дойдулаахпыт, киэн туттар улуу киһибит, Сэмэн Тиитэбис Уруукап – талааннаах бэйиэт, нарын лирик, тылбаасчыт, төрөөбүтэ 95 сыла.
Биир дойдулаахтара Сэмэн Тиитэбиһинэн киэн тутталлар. Киниэхэ анаан суруйбут хоһооннорун ааҕыҥ, сэргээҥ.
Туора Күөлгэ
Федор Федоров
С.Т. Руфовка ананар.
Курбалдьыйбыт эдэр уолан
Балаҕан дьиэтиттэн ойон тахсан,
Туора муостаах оҕуһун
Хотонтон сиэтэн таһааран
Сып-сап көлүйдэ сыарҕатын.
Ыһык ыларын отой умнан,
Хоонньугар сыа-сым тутан
Симиннэ халыҥ кинигэтин,
Балык кыараҕас аартыгынан
Салайа туттар оҕуһун.
Ыраас лиискэ суруктар
Көстөр буола суһуктуйар,
Оҕуһун таҥнары миинэр,
Самыытын остуол гынар,
Сэмэниҥ таттаран ааҕар.
Сэмээр оҕуһа эргийэр,
Төнүннэ Туора Күөлүгэр,
Оттоох сылаас хотонугар,
Сэмэниҥ оҕуска бигэнэр,
Тиийэр олох атын дойдуга.
Кинигэ сэһэнигэр ылларар,
Биирдэ баар буолар далыгар,
Ойон түстэ оҕуһуттан,
Харбаан ылла атырдьаҕын,
Тула көрдө соһуйан.
Өйдөөн оҕуһун эргиттэ,
Дьэ, айаннатан туманнатта.
Сииктээх хойуу туманы
Ыраахха диэри субутта,
Дьэ, киһилии айаннаата
Сэмэн Руфовка
Георгий Терентьев-
Оҕо Дьөгүөр
Сэмэн Тиитэбис Уруукап
Үбүлүөйгүнэн уруйдуукап!
Эйигинниин тэбис-тэҥҥэ
Дойдуҥ дьоно үөрүүкэп!
Дьонуҥ-сэргэҥ барахсаттар:
Кырдьаҕастыын, эдэрдиин
Эһиэхэҕэ баҕараллар
Бары үтүөнү, кэрэни!
Сүүс сааскытын сүүрүүнэн,
Сүүскүтүттэн өйөнсөн,
Үтүө холобур буолаҥҥыт
Көрсөөрүҥ дуу үөрүүнэн!
Тиит оҕото Титирик
Силиргэх курдук буолуохтаах,
Хатыҥ оҕото Хахыйах
Хахаамалаах буолуохтаах.
Бэс оҕото Бэрдьигэс
Сиигэ да суохха үүнүөтээх,
Чэ, аҕыйах тыл минньгиэс,
“Тыыннаах киһи тыыппалаах”.
Поэт убайбар сүгүрүйүү
Наталья Руфова
Айылҕыттын айдарыллыбыт
Айар талааннаах,
Аҕа саастаах,
Амарах сүрэхтээх,
Аһаҕас дууһалаах,
Аанньал куттаах,
Аптаах баай тыллардаах,
Абылаҥнаах хоһооннордоох,
Утуйар уубун уйгуурдар
Умсугутар уус-уран тыллардаах,
Улуукан буайдарым,
Эһиги кыырпаҕа суох
Ыра ыраас санааҕытыгар,
Кырдьыгы-кэрэни туойар
Үлүскэн кыаххытыгар
Үҥэн-сүктэн туран
Үйэлэр тухары
Үҥэр таҥара оҥостон
Үүнэ-сайда туруҥ диэн
Сүгүрүйдэҕим буоллун!
Семен Руфовка
Аксинья Константинова
Талааннары таһаартыыр
Тамалакаан барахсан,
Тайаан сытар киэҥ тыалаах
Таарыйан ааһар суоллардаах.
Тамалакаан дьоһун аатын
Тиэрдэр, аптыыр аналлаах
Тиит уола Сэмэн
Тилийдэ киэҥ Саха сирин.
Суруйааччы Сэмэн
Суруйара үгүс, үгүс,
Тылбаастыыра араас, араас,
Тиэмэлэрэ үгүс элбэх.
Торҕо бөтөрөҥ сэлиинэн
Тиит уола Сэмэн айанныыр,
Талан ылбыт талаана
Таарыйаллар киэҥ сири.
Эн барҕа талааныҥ
Аар-саарга аатырдын,
Дьонуҥ-сэргэҥ махталынан
Үйэҥ өссө уһаатын!
Анастасия Игнатьевна Николаева
Олохтоох кырдьаҕас буоларбынан убайым Сэмэн Тиитэбис туһунан санаан-ахтан суруйарга сананным.
Тамалакаантан тэйиччи
Туора Күөл алааска
Туруорбах дьиэҕэ дьукаахтаһан
Ыанньык, субай сүөһү көрөөччүлэр,
Ыанньыксыттар, араас үлэһиттэр
Биир кыһын устата биир балаҕаҥҥа симсэн
Бииргэ кыстаабыппыт.
Онно Сэмэн Уруукап
Оҕустаах сыарҕанан
От тиэйээччинэн үлэлээбитэ.
Күн аайы иккилии-үстүү оҕуһунан
Күҥҥэ иккитэ кырынан
Киэһэ хойукка диэри сылдьан,
Кырыа бөҕө буолан кэлэрэ.
Силээнтэн, Сыкымдаттан
Сыарҕаҕа илиинэн тиэйэрэ.
Сэниэлээх буолан тиэйэн эрдэҕэ,
Кэлээт да, аһаан баран
Көмүлүөк оһох сырдыгар
Киэһэ кинигэ ааҕара.
Түүнүн чүмэчинэн ааҕара
Төһөҕө утуйарын билбэт этим.
Халыҥ да халыҥ кинигэлэри
Хал буолбакка ааҕарын сөҕөрүм.
Суруйааччы буолуоҕа
Соччолортон биллэр эбит.
Мин үүт эрийээччинэн үлэлээбитим.
Миигин дьоно бэйэлэрин кытта
Биир дьиэ кэргэн курдук
Биир остуолтан аһаан-сиэн
Балтыбыт диэн маанылаан
Бэрт бэйэлээхтик кыстаабыппыт.
